BUZDOLABI KULLANIMI
Güvenli gıda tüketmek için öncelikle aldığımız gıdalara, ardından da bu besinleri saklama koşullarına dikkat etmeliyiz. Yiyeceklerin doğru şekilde buzdolabına yerleştirilmeleri erken bozulmalarını önler.
Uygun şekilde muhafaza edilmeyen gıdalarda mikroorganizmalar gelişebilir ve çabuk bozulur ve tüketildiğinde sağlığımıza zarar verir. Aynı zamanda buzdolabına doğru yerleştirilmeyen gıdaların hızlı bozulmasıyla ev ekonomimiz de zarar görebilir.
Gıdaların saklama koşulu olarak kullanılan buzdolabında besinlerin daha uzun süre taze kalmasını sağlayacak bazı önemli noktalar mevcuttur.
Bazı buzdolaplarında bulunan; kahvaltılık ürünler, sebze ve meyveler için özel bölümler, yumurta için özel bölümler.. bu tip yiyecekleri en uygun saklama koşulları sunduğu için bu amaçla kullanılmalıdır. Örneğin kahvaltılık bölmede sebze saklanmamalıdır.
Gıdaların Buzdolabına Doğru yerleşimi:
Üst Raf:
• Üst raf, buzdolabının en soğuk rafıdır. Buzdolabı içerisindeki sıcaklık üst raflardan alt raflara doğru düşmektedir. Bu özellik sebebi ile en üstteki raflara çabuk bozulabilecek gıdalarımızı koymalıyız.
• Günlük olarak hemen tüketmemiz gereken et, tavuk ve et ürünleri (kıyma, kuşbaşı vb.), balık ve deniz ürünleri, kahvaltılıklar (peynir, kaymak, salam, sosis..vb.) gibi gıdalar üst rafta muhafaza edilmelidir.
• Et, tavuk ve balıklar en üst rafa konulurken mutlaka çok iyi ambalajlanmış olmalıdır. İyi ambalajlanmayan etlerin suları alt raflardaki gıdaların üzerine akarak bu gıdaların bozulmasına neden olabilir.
• Et, tavuk ve balık gibi gıdalarımızı daha sonra tüketeceksek mutlaka buzdolabımızın derin dondurucu bölümüne konulmalıdırlar.
Orta Raf:
• Buzdolabının orta rafında daha çok pişmiş yemeklerimizi muhafaza etmek için kullanmalıyız.
• Pişmiş yemeklerimizle birlikte yoğurt, sandviç, hazırlanmış salata ve kahvaltılıklar gibi taze ürünlerde bu rafta muhafaza edilebilir.
• Yine tereyağı, margarin gibi gıdalarda kaplar içerisinde orta rafa konulabilir.
Alt Raf:
• Buzdolabının alt rafına hassas meyve ve sebzeler konulmalıdır.
• Meyve-sebze kutularına koymamız mümkün olmayan ya da koyduğumuzda ezilebilecek; çilek, şeftali, böğürtlen gibi meyveler ve taze nane, yeşil soğan, marul, kıvırcık, maydanoz gibi yeşil yapraklı salatalık sebzeler alt rafta muhafaza edilmelidir.
• Yeşil yapraklı sebzeler gazete kağıdına (basılı olmayan 3. hamur kağıt) ya da kağıt havluya sarılarak buzdolabına konulması daha uzun ömürlü olmalarını sağlar.
Meyve-Sebze Kutuları:
• Meyve ve sebzelerimizi buzdolabımızda meyve ve sebzeler için özel olarak yapılmış ve dolabımızın en alt kısmında yer alan kutular içerisinde muhafaza etmeliyiz.
• Meyve ve sebzelerimizi bu kutulara yerleştirirken ıslak, nemli olmadıklarından emin olmalıyız. Nemli, ıslak olan meyve sebzeler kuru olanlara göre daha hızlı bozulurlar.
Kapak Üst Raf:
• Buzdolabı kapağımızın üst rafı; tereyağı, margarin, açılmış konserve kutusu, açılmış salça kutusu, gibi gıdaların muhafazası için uygundur.
Kapak Yumurtalık:
• Yumurtalar buzdolaplarında kendileri için özel olarak tasarlanmış bölümlerde muhafaza edilmelidir. Buzdolabımızda yumurtalar için özel olarak tasarlanmış yumurtalık raflarının mutlaka kapakları olmalıdır. Kapak olmadığı durumda yumurta üzerindeki bakteriler buzdolabında bulunan diğer gıdalara kolayca bulaşacaktır. Eğer buzdolabınızın yumurta rafında kapak yoksa, yumurtalarınızı dolaba karton kutusu ile koymanızı tavsiye ederiz.
• Yumurtalar dolaba konulmadan önce ya da sonra kesinlikle yıkanmamalıdır.
• Yumurtanın buzdolabında daha uzun süre muhafaza edilebilmesi için sivri tarafı aşağı bakacak şekilde raflara yerleştirilmelidir.
Kapak Orta Raf:
• Buzdolabı kapağımızın orta rafı, mayonez, ketçap, salata sosları, süt şişeleri/kutuları ve kavanoz içerisinde bulunan gıdaların muhafazası için en uygun olan raftır.
Kapak Alt Raf:
• Buzdolabı kapağımızın alt rafı, kola, ayran, meyve suyu gibi içeceklerin muhafazası için en uygun raftır.
Derin Dondurucu Rafları:
• Derin dondurucumuzun raflarına gıdalarımızı yerleştirirken fazla ve yanlış istiflemenin önüne geçmek için gıdaların poşetler içerisinde uygun şekilde dağıtılmış olması ya da vakumlanarak konulması daha doğru olacaktır.
Derin Dondurucu Kapak:
• Derin dondurucumuzun kapak rafları daha çok dondurmak istediğimiz sıvı gıdalar (et suyu, yumurta vb.) için kullanılmalıdır ve mümkün mertebe kapak bölümüne ağırlığı az olan gıdalar konulmalıdır.
BUZDOLABI KULLANIMINA AİT KURALLAR
• Öncelikle yiyeceklerimizi muhafaza ettiğimiz buzdolabı temizliğine dikkat edilmelidir.
• Buzdolabının sıcaklığı 4 C veya daha düşük olmalıdır. Düşük sıcaklıkta bakteri gelişmesi yavaşlar ve tükettiğimiz yiyeceklerde bakteri miktarı ne kadar az olursa hastalık yapma olasılığı da o kadar az olur.
• Yeşil yapraklı sebzeler pazardan veya marketten aldığımızda nemli olurlar ve bu halde buzdolabına konulmaları çabuk bozulmalarına neden olur. Meyve ve sebzelerimizin buzdolabında ömrünün daha uzun olması için nemlenmemeleri önemlidir. Nemlenmelerini önlemek için meyve ve sebzeler kese kağıdı içerisinde veya kağıt havlu ile sararak dolaba yerleştirilmelidir. Kese kağıdının bulunmadığı durumlarda meyve sebzeler kurulanıp, kuru bir poşet içerisinde dolaba yerleştirilmeli, poşetler sıkıca bağlanmamalıdır.
• Pişmiş ve çiğ yiyecekler buzdolabında ayrı ayrı bölmelerde saklanmalıdır. Kesinlikle birbirleri ile temas etmemelidir. Çünkü çiğ etler çabuk bakteri üretir, bu bakteriler de diğer yemeklere bulaşabilir.
• Tereyağı ve margarinin kapalı bir saklama kabında orta rafta muhafaza edilmesi de uygundur.
• Buzdolabına koyduğumuz gıdaların birbirine kokusunun karışmaması için mutlaka ve mutlaka kapalı kaplarda, kapalı tencerelerde, kapalı poşetlerde veya saklama kaplarında olması gerekir.
• Elektrik kesintisi durumlarında buzdolabımızın kapağını elektrik gelene kadar açmamak daha doğru olacaktır. Özellikle yaz aylarında ve oda sıcaklığının yüksek olduğu zamanlarda buzdolabımız çalışmıyorsa dolap kapağı açıldığında sıcak hava dolap içerisine girecek ve buzdolabının iç sıcaklığı yükselecektir. Bu durum gıdalarımızın daha kısa sürede bozulmasına neden olur. Elektrik kesintisi durumunda buzdolabımızın kapağı açılmadan 6 saate kadar dolap iç sıcaklığı muhafaza edilebilir. Bu süre sonunda dolap iç sıcaklığı yükselmeye başlar. Aynı şekilde derin dondurucularda elektrik kesilmesi durumunda 12 saate kadar kapakları açılmadığı sürece iç sıcaklıklarını muhafaza edebilir.
• Gıdalarınızı buzdolabına yerleştirirken cam kavanoz içerisinde olmalarına gayret göstermeliyiz. Cam kavanoz içerisinde saklanan gıdalar her zaman daha uzun ömürlü olurlar.
• Buzdolabı temizliği yılda en az üç kez yapılmalıdır. En ideal temizlik aralığı ise 3 ayda birdir. 3 ayda bir temizlenen buzdolaplarının çalışma performansları her zaman yüksek olmakla birlikte gıdalarımız da her zaman hijyenik bir buzdolabı içerisinde muhafaza edilmiş olur.
• Buzdolabınızı temizleyeceğiniz tarihleri önceden belirlemelisiniz. Tarih belirlemek dolabın temizlenmesinde en önemli basamaklardan biridir. Çünkü dolabınızı temizlerken dolabınızda bulunan tüm gıdaları çıkartmak zorunda kalacaksınız. Dolabınızı temizleyeceğiniz zaman dolap içerisinde ne kadar az gıda varsa o kadar iyi olur; dolaptan çıkardığımız gıdalar uzun süre dolap dışında kalacağı için bozulmalarının önüne geçmiş oluruz.
• Bir diğer önemli hatırlatma da buzdolaplarında kullanılan raf bezleri ya da raf örtüleri hakkında. Hijyenik ve sağlıklı bir buzdolabımız olması için kullanılan bu örtü ve bezler aslında buzdolabımızı daha sağlıksız hale getirmektedir. Dolap içerisinde nem tutan bir malzemenin sürekli olarak bulunması hiçbir zaman kurumayacağı anlamına gelir ki sürekli nemli kalan ve üzerinde gıdalar bulunan bu gibi bezler mikroorganizma gelişmesi için çok büyük imkan sağlarlar. Üstelik uzun süre değiştirilmeyen raf örtülerinde küflenmeler rahatlıkla görülebilir. Bu nedenle buzdolaplarımızda raf örtüsü, raf bezi gibi şeyler kullanmak kesinlikle doğru değildir.
• Buzdolabımız ne kadar iyi soğutursa soğutsun dolabımızı asla fazla doldurmamalıyız. Fazla doldurulan buzdolapları daha fazla çalışarak daha çok elektrik harcarlar ancak dolap içerisindeki hava sirkülasyonu yeterli düzeyde sağlanamayacağı için gıdalarımız istenilen seviyede soğumazlar ve daha hızlı bozulurlar. Bu nedenle buzdolaplarımızı düzenli bir şekilde ve fazla doldurmadan kullanmalıyız.
• Buzdolabımızın daha çok elektrik harcamaması için; dolap içerisine sıcak kap, sıcak yemek ve sıcak gıda koymamalı, dolap kapılarını uzun süre açık bırakmamalı, dolap içerisindeki hava sirkülasyonunu engelleyecek şekilde rafları fazla istiflememeli, kapı kenarlarında bulunan kapı fitillerini (conta) sürekli temiz tutmalı, kapı kenarlarındaki fitillerde hasar varsa fitilleri hemen yenilemeliyiz.
• Yemeklerimizi buzdolabına koyarken kesinlikle sıcak olarak koymamalıyız. Sıcak yemekleri önce oda sıcaklığına kadar soğutmalı, soğuduktan sonra buzdolabına koymalıyız. Sıcak olarak buzdolabına konulan yemeklerin kokusu buzdolabında daha kolay yayılır ve diğer gıdaların da kokmasına neden olur. Ayrıca buzdolabına sıcak olarak konulan yemekler ve kaplar buzdolabı sıcaklığının biranda yükselmesine ve diğer gıdaların da ısının artmasına böylece diğer gıdaların üzerinde buluna mikroorganizmaların çoğalmasına ve bu gıdaların daha kısa sürede bozulmasına neden olabilir.
• Buzdolabımızda et-tavuk-balık gibi taze ürünler fazlaysa ve üst rafta kahvaltılıklarımızı koyacak yer yoksa, kahvaltılıklarımızı bir alt rafa koyabiliriz.
• Standart buzdolabında dondurucu bölmesine daha yakın olan raflar her zaman daha soğuktur. Bu nedenle et, balık, tavuk gibi gıdalar dondurucu bölümüne yakın olmalıdır.
• Sebze ve meyveler dondurucu bölümüne en uzak rafta olmalıdır.
• Yiyecekler mümkün olduğunca cam kaplarda saklanmalıdır.
• Dondurma veya yoğurt kabı gb. plastik materyaller sağlık açısından oldukça sakıncalıdır. Ayrıca dondurma, yoğurt vb. gıdaların üzerinde yazan son kullanma tarihleri aynı zamanda kabın da son kullanma tarihidir.
• Sıkça tükettiğimiz sütün içerisinde yüksek miktarda B2 vitamini bulunur ve bu vitamin güneş ışığı aldığında kaybolur. Bu nedenle sütler güneş ışığı geçirmeyecek kaplarda, kendi özel kutularında buzdolabında saklanmalıdır.
• Buzdolabını tıka basa doldurmak ve bazı besinleri gelişigüzel yerleştirmek dolapta kokuya sebep olur. Buzdolabına yiyeceklerimizi yerleştirirken aralarında mesafe olmasına dikkat edilmeli ve besinlerin birbiri ile teması önlenmelidir.
• Buzdolabında koku yapan gıdaların başında peynir, balık ve et gelir. Bu ürünler mutlaka kapaklı cam saklama kaplarında saklanmalıdır.
• Soğan, kavun gibi yiyecekler ise kesilip buzdolabında saklandığında kokuları diğer yiyeceklere karışabilir. Kokuların karışması yiyeceklerin de daha kısa sürede bozulmasına neden olur.
• Buzdolaplarında yiyecek kokularının birbirine karışmasından şikayetçi olanlar için bir diğer çözüm ise kokuları karıştırmama özelliğine sahip buzdolabı modellerini kullanmaktır.
• Pişmiş hiçbir yiyecek de buzdolabına ağzı açık bir şekilde konmamalıdır.
DERİN DONDURUCUDAKİ GIDALAR NASIL SAKLANMALIDIR
• Öncelikle donduracağınız gıdaların taze ve kaliteli olması gerekir.
• Donmuş gıdaların yanına dondurmak üzere yeni yiyecekleri koymamak gerekir.
• Dondurmak istediğiniz gıdayı öncelikle buzdolabının hızlı donduran bölmelerinde bekletip daha sonra dondurucuya atmalısınız. Böylelikle donmuş yiyeceklerin bozulmasını önlemiş olursunuz.
• Buzdolabı alırken özellikle hızlı donduran bölmelere sahip ürünleri tercih ederseniz besinlerinizi daha sağlıklı dondurabilirsiniz.
• Et ürünleri: Kırmızı etlerin kalın olmaması ve parçalanarak muhafaza edilmesi gerekir. Tavsiye edilen saklama süresi yaklaşık 12 aydır.
Tavuk ve hindi eti ise derin dondurucuda 9-12 ay kadar saklanabilir.
Balıklar saklanırken porsiyonlara ayrılır, yıkanır ve temizlenir. Yağlı balıklar derin dondurucuda 4-8 ay, yağsız balıklar ise 8-18 ay arası muhafaza edilebilir.
Sebzeler: Derin dondurucuda sebzeleri saklarken özel üretilmiş poşetlerden yararlanabilirsiniz. Sebzeleri dondurmadan önce mutlaka yıkamalı, soyma ve dilimleme işlemlerinden sonra saklamalısınız.
Unlu mamuller: Çokça tüketilen milföy hamuru, sigara böreği, mantı gibi gıdalar evde dondurulacaksa hazırlandıktan sonra uygun olarak ambalajlanmalı, yaklaşık -18 °C’de saklanmalıdır.
Ekmek, yufka, lavaş gibi gıdaları da dondurucuda saklamak mümkündür, bu besinlerin depolama süreleri yaklaşık 4 aydır.
Gıdalarımızın bozulmaması, gıdalarımızda mikroorganizmaların çoğalmaması için gıdalarımızı muhafaza ettiğimiz buzdolabımızın da mutlaka temiz ve hijyenik olması gerekmektedir. Uzun süre temizlenmeyen buzdolaplarında mikroorganizmaların çoğalması mümkün olur, zamanla dolap içerisine konulan gıdaların kokusu buzdolabının iç duvarlarına siner ve dolabımız kötü kokmaya başlar. Bu koku dolap içerisindeki gıdalarımıza da bulaşarak kendi doğal kokularını kaybetmesine neden olur.
Buzdolabınızda Koku Oluşumunu Önlemek İçin;
1. Dolaba koyduğunuz tüm gıdaların saklama kabı, kavanoz, tencere gibi kapalı kaplarda olmasına, kap kullanmanın mümkün olmadığı durumlarda gıdanın streçlenmiş veya poşetlenmiş olmasına dikkat edin.
2. Buzdolabınızı tıka basa doldurmayın. Dolabınız düzenli olmalı ve hava sirkülasyonu sağlanacak şekilde az istiflenmiş olmalı.
3. Buzdolabı içerisinde dökülen, akan gıdaları zaman geçirmeden hemen temizleyin.
4. Tüm bunları yapıyor olmanıza karşın dolabınızda hala koku varsa doğal koku çeken gıda maddelerinden faydalanın.
5. Dolap kokusunu çeken doğal gıda maddelerinden ilki süttür. Dolabınıza bir çay tabağı sütü hava alacak şekilde koyarsanız, süt dolap içerisindeki tüm kokuyu çekecektir.
6. Bir diğer koku çene gıda maddesi karbonattır. Bir çay tabağı içerisine 2 çay kaşığı karbonat koyup üzerine 2 tatlı kaşığı su koyup karıştırın. Hamur kıvamına gelen karbonatı hava alacak şekilde dolap içerisine yerleştirin. Bir süre sonra karbonatın dolabınızın içindeki tüm kokuyu çektiğini fark edeceksiniz.
7. Bir başka doğal koku giderici maddemizde limondur. İki dilim halindeki limonu dolap içerisine yerleştirdiğinizde zamanla limonun dolap içerisindeki tüm kokuyu çektiğini fark edeceksiniz.
Buzdolabının Temizliği:
1. Buzdolabınızı temizlemeye başlamadan 30-60 dakika önce fişini prizden çıkartın. Bu süre zarfında hem gıdalarınız oda sıcaklığında kalmaz hem de dolapta buzlanma varsa buzları çözülmeye başlar.
2. Buzdolabınızda ve derin dondurucunuzda bulunan tüm gıdaları çıkartın.
3. Buzdolabınızı tamamen boşalttıktan sonra 5-10 dakika kadar kapakları açık vaziyette havalandırın.
4. Dolabımız havalanırken temizlik için kullanacağımız malzemeleri hazırlayabiliriz. Çamaşır suyu buzdolabı temizliğinde kullanılabilecek en sağlıklı ve en hijyenik temizlik kimyasalıdır. Temizlik için krem deterjan kullanan ev hanımları krem deterjanın daha iyi temizlediğini düşünebilir ancak krem deterjan yeteri kadar hijyen sağlamaz. Ancak arzu eden ev hanımları hem krem deterjan hem de çamaşır suyu kullanabilir. Bazı ev hanımları da temizlik için sirke kullanmayı tercih etmektedir. Sirke ile de temizlik yapılabilir ancak sirkeyi dolabımızı boşalttığımız durumlarda değil de dolap içerisine bir şey döküldüğünde hızlı temizlik yapmak için tercih etmek daha doğru olacaktır.
5. Buzdolabımızı temizlemek için kullanacağımız çamaşır suyu miktarı 10 lt su için 1 çay bardağı kadar olmalıdır. Daha fazlası dolap içinde koku kalmasına daha azı ise yetersiz hijyenik temizliğe neden olabilir. Hem çamaşır suyu hem de krem deterjan kullanacak ev hanımları her iki kimyasalı birbirine karıştırmadan iki farklı kovaya iki temizlik suyu hazırlamalıdırlar.
6. Temizlik yapmak için yumuşak bir sünger ya da bez tercih edilmelidir. Bulaşık süngerlerinin yeşil sert kısımları ve bulaşık telleri dolabımızın çizilmesine neden olacağı için tercih edilmemeli.
7. Temizlik suyumuzu hazırladıktan sonra buzdolabımızın içinde bulunan tüm rafları ve sökülebilir parçaları çıkarın.
8. Çamaşır suyu ilave ettiğimiz temizlik suyumuzda temizlik bezimizi ıslatıp sıktıktan sonra çıkardığınız raf ve parçaları güzelce silin. Güzelce sildiğiniz raf ve çıkarılabilir parçaları akan su altında güzelce duruladıktan sonra kurumaya bırakın.
9. İçerisi tamamen boşaltılmış olan buzdolabınızın iç duvarlarını da raf ve parçaları gibi güzelce silin.
10. İç duvarlarını güzelce silip temizledikten sonra 5-10 dakika kadar iç duvarların kurumasını bekleyin.
11. İç duvarlar kuruduktan sonra temiz ve nemli bir bezle iç duvarları tekrar silin. Bu silme işlemi duvar yüzeylerinde kalan çamaşır suyunu temizleyecek, dolabın kokmasını ve gıdalara koku sinmesini önleyecektir.
12. Buzdolabınızın içi, rafları ve parçaları tamamen kuruduktan sonra rafları ve parçaları dolaba yerleştirin.
13. Dolap kapılarını kapatıp dolabın fişini prize takın ve dolabı yaklaşık 30 dk. kadar boş olarak çalıştırın.
14. 30 dakika sonra dolap kapaklarını açarak dolapta koku olup olmadığını ve temizliğin yeterli olup olmadığını kontrol edin.
15. Buzdolabı temizliğiniz yeterliyse gıdalarınızı buzdolabınıza yerleştirebilirsiniz.
16. Temizlik sırasında dolabın iç kısmında bulunan lamba vb. elektrik tesisatına su kaçmaması için özen gösterin.
17. Buzdolabı kapağında (kapısında) bulunan fitillerin (conta) ıslak kalmamasına özen gösterin.
