Algler Geleceğin Gıda Kaynağı Olabilir Mi?

İlk çağlardan bu yana insanlığın en temel sorunu olan açlık ve yetersiz beslenme günümüzde de önemini korumaktadır. Nüfus artışı ile beraber artan gıda ihtiyacını karşılamak ve olası bir kıtlığın önüne geçmek için yeni gıda kaynaklarını araştırmaya ve var olan kaynakları iyileştirmeye dair çalışmalar yürütülmektedir [1]. Dünya nüfusunun mevcut büyüme hızıyla artmaya devam etmesi durumunda, 2050 yılında  9.8 milyarı bulacağı tahmin edilmektedir [2].

Alternatif gıda arayışlarıyla beraber deniz yosunu olarak da bilinen alglerin gıda kaynağı olarak değerlendirilmesi üzerine çalışmalara başlanmıştır. Algler sürdürülebilir gıda arzını sağlayabilmenin yanı sıra, yüksek besin içerikleri ve potansiyel sağlık etkileri sebebiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Aynı zamanda daha fazla enerji, maliyet ve çevreyi olumsuz etkileyen uygulamaların yerini alma potansiyeli ile birçok endüstriyel alanda ve sektörde uygulama bulmaktadır [3]. Algler doğal olarak toplanmalarının yanı sıra özel ortamlar sağlanarak geliştirilmekte ve denizlerde ekilip biçilebilmektedir[4]. Alglerin jelleşme ve stabilize edici özellikleri agar, aljinat ve karrageenan gibi gıda katkı maddelerinin geliştirilmesine olanak sunmuştur. Ayrıca gıda endüstrisinde, fonksiyonel gıdaların bileşiminde kullanılmakta ve gıda takviyesi olarak satılmaktadır. Makarna, un ve ekmek gibi tahıl bazlı ürünler, alglerle zenginleştirilebilir. Bunlara ek olarak, kalitelerini geliştirmek amacıyla, biftek, sosis gibi et ürünlerine, balıklara, balık ürünlerine ve yağlara eklenebilir. Algler peynir, yoğurt gibi fermente gıdaların yapımında da kullanım imkanı bulmaktadır [5]. Uzakdoğu ülkelerinde çorba, salata ve sos olarak gıdalara katılabildiği gibi tek başına atıştırmalık olarak da tüketilmektedir. Örneğin; Japonya’da hazır gıda maddesi olarak “Asaksanori, Suschi, Amanori, Tjintiow, Kanten, Kombu” gibi isimler altında satılmakta, ayrıca çay olarak içilebilmektedir. Ülkemiz denizlerinde bu amaç için kullanılabilecek bazı alg cinsleri yayılış göstermiştir[6].

Alglerin 200.000’den fazla türü olduğu bilinmekle beraber, bu türlerin sadece 200 tanesi sanayide kullanılabilmektedir. Algler;  sağlık üzerine olumlu etkileri bulunduğu bilinen, bitki veya hayvanların metabolik işleyişinin bir sonucu olarak açığa çıkan ara ürünler olarak tanımlanan “biyoaktif bileşenler” açısından oldukça zengindir [7][8]. Yenilebilir alglerin; protein, vitamin ve yüksek oranda esansiyel doymamış yağ asitleri içerdiği bilinmektedir. Aynı zamanda iyi bir mineral kaynağı olarak tanımlanmakta ve içeriğinde kalsiyum, sodyum, magnezyum, çinko, potasyum ve demir mineralleri bulunmaktadır. Bununla beraber iyot içeriği oldukça zengindir [9]. Algler, içerdiği bileşenler, beslenme ve sağlık yararları nedeniyle dünyanın çeşitli yerlerinde gıda, gıda takviyeleri ve katkı maddeleri olarak tüketilmektedir[10]. Ülkemizde tüketimi pek yaygın olmayan algler, taze veya kurutularak yemeye hazır hale getirilebilmektedir. Küresel olarak farklı ülkelerin mutfaklarında hem lezzet hem de yapısal özellikleri sebebiyle oldukça rağbet görmektedir [11]. 

Sonuç olarak algler, artan dünya nüfusuna sürdürülebilir yollarla üretilen bir gıda kaynağı olarak gösterilmektedir.  Protein içeriği ve dengeli amino asit profillerinin yanı sıra alglerin gıda formülasyonlarına dahil edilmesi, bazı alg türlerinde bulunan biyoaktif bileşikler sayesinde sağlık üzerinde olumlu etkilere vesile olacağı tahmin edilmektedir [12].

Bununla birlikte, alglerin geleceğin gıda kaynağı olarak adlandırılabilmesi için, büyüme verimini, besin kalitesini, duyusal özelliklerini iyileştirmek gerekmektedir. Yapısal bileşim açısından arzu edilen beslenme özelliklerine sahip olan birçok alg türü bulunduğundan besin içeriğinin kolaylıkla geliştirilebileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla alglerin gıda olarak sosyal kabulünü artırmak, geleceğin gıda kaynağı olması önündeki en büyük engel olarak görülmektedir [13].

Yazar: Hasret Baş Yıldırım 

Kaynaklar:

[1] United Nations. (n.d.). UN/DESA Policy brief #102: Population, Food Security, Nutrition and Sustainable Development | Department of Economic and Social Affairs. United Nations. Retrieved July 22, 2022, from https://www.un.org/development/desa/dpad/publication/un-desa-policy-brief-102-population-food-security-nutrition-and-sustainable-development/,

[2] Aratboni, H.A., Rafiei, N., Garcia-Granados, R., Alemzadeh, A., Morones-Ramírez, J.R. (2019). Biomass and lipid induction strategies in microalgae for biofuel production and other applications. Microbial Cell Factories, 18: 178-194.

[3] Fabris, M., Abbriano, R. M., Pernice, M., Sutherland, D. L., Commault, A. S., Hall, C. C., Ralph, P. J. (2020). Emerging Technologies in Algal Biotechnology: Toward the Establishment of a Sustainable, Algae-Based Bioeconomy. Frontiers in Plant Science, 11. doi:10.3389/fpls.2020.00279

[4] Oğur, S. Kurutulmuş alglerin besin değeri ve gıda olarak kullanımı. Su Ürünleri Dergisi, 2016, 33.1: 67-79.

[5] Ścieszka, S., & Klewicka, E. (2019). Algae in food: a general review. Critical reviews in food science and nutrition, 59(21), 3538–3547. https://doi.org/10.1080/10408398.2018.1496319

[6] Aktar, S; CEBE, Gözde Elgin. Alglerin genel özellikleri, kullanım alanları ve eczacılıktaki  önemi. 2010.

[7]  Zeynep, N. A. L. E. Yenilikçi Gıda Ürünlerinin Geliştirilmesinde Alternatif Bir Kaynak: Mikroalgler. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4.1: 80-90. 

[8] Biesalski H.K., Dragsted L.O., Elmadfa I., Grossklaus R., Muller M., Schrenk D., Walter P., Weber P. Bioactive compounds: Definition and assessment of activity. Nutrition. 2009;25:1202–1205. doi: 10.1016/j.nut.2009.04.023.

[9] Cofrades, S., Serdaroğlu, M., & Jiménez-Colmenero, F. (2013). Design of healthier foods and beverages containing whole algae. Functional Ingredients from Algae for Foods and Nutraceuticals, 609–633. doi:10.1533/9780857098689.4.609

[10] Mendes, M. C., Navalho, S., Ferreira, A., Paulino, C., Figueiredo, D., Silva, D., Gao, F., Gama, F., Bombo, G., Jacinto, R., Aveiro, S. S., Schulze, P., Gonçalves, A. T., Pereira, H., Gouveia, L., Patarra, R. F., Abreu, M. H., Silva, J. L., Navalho, J., Varela, J., … Speranza, L. G. (2022). Algae as Food in Europe: An Overview of Species Diversity and Their Application. Foods (Basel, Switzerland), 11(13), 1871. https://doi.org/10.3390/foods11131871

[11]  Ak, İ., Sucul ortamın ekonomik bitkileri; makro algler. Dünya Gıda Dergisi, 2015, 12: 88-97. 

[12] Ferreira, A., Guerra, I., Costa, M., Silva, J., & Gouveia, L. (2021). Future perspectives of microalgae in the food industry. Cultured Microalgae for the Food Industry, 387–433. doi:10.1016/b978-0-12-821080-2.00008-3.

[13] Torres-Tiji, Y., Fields, F. J., & Mayfield, S. P. (2020). Microalgae as a future food source. Biotechnology advances, 41, 107536.