Bitkisel Yağlar ile Güneşten Korunabilir Miyiz?

Bitkisel yağların, geçmişten beri güneşten korunmak için kullanıldığı bilinir [1]. Bu amaçla kullanılan yağlar hindistan cevizi, susam yağı, havuç tohumu, ahududu tohumu, kuşburnu tohumu ve buğday tohumu gibi tohum yağlarıdır. In vivo yani canlı hücre içinde yapılan laboratuvar çalışmaları, tohum yağlarının SPF (sun protection factor) olarak da bildiğimiz güneş koruma faktörünün sanıldığı kadar yüksek olmadığını göstermiştir [2]. SPF değerinin 30 olması koruyuculuk anlamında önemliyken bitkisel yağların SPF değerinin 1-3 arasında olduğu bulunmuştur [2,3]. Bu nedenle bitkisel yağlar tek başına zararlı ultraviyole ışınlarına karşı cildi korumada yetersizdir.

Ultraviyole nedir?

Ultraviyole ışın nedir diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Şöyle açıklayalım:

Güneş ışığında; kızılötesi, görünür ışık ve morötesi gibi farklı elektromanyetik ışınım türleri bulunur. Morötesi diğer bir adıyla ultraviyole, görünür bölgenin dışında yer aldığı için gözle görülemez. Ultraviyole ışınlar; A, B ve C olmak üzere 3 tanedir. Ancak en yüksek enerjili olan UVC ışınları atmosfer tarafından büyük ölçüde soğurulduğundan kendisinin adını pek duymayız. Yeryüzüne ulaşan ışınlara bakıldığında; ultraviyole A ışınları, ultraviyole B ışınlarından miktar olarak oldukça fazladır. Bir de ultraviyole B ışınları, güneş yanığına ve uzun süreli maruz kalmalarda cilt kanserine neden olan zararlı ışınlar olarak bilinir. Bu sebeple de güneş ışığından korunmamız gerektiğini sıkça duyarız [4,5].

Konumuza geri dönecek olursak, bitkisel yağlar güneşe karşı cildi korumada yetersizdir. Ancak birçok bilimsel çalışma, tohum yağlarının güneş koruyucu içeriklerinde birlikte kullanılmasının cilt sağlığına faydalı etkilerini güçlendirdiğini göstermiştir. Tohum yağlarındaki antioksidan özellik gösteren bileşiklerin, ışınlara karşı korumayı artırmak, antioksidan aktiviteleriyle cilt sağlığını geliştirmek, Ultraviyole kaynaklı cilt hasarlarından korumak gibi önemli rolleri bulunur. Bu nedenle güneş koruyucu ürünlerde kakao yağı, nar, kuşburnu, üzüm çekirdeği ve balkabağı çekirdeği yağları kullanıldığını görürüz [6].

Kaynakça
[1] Gause, S. and Chauhan, A. (2016), UV-blocking potential of oils and juices. Int J Cosmet Sci, 38: 354-363. https://doi.org/10.1111/ics.12296
[2] Ácsová, A., Hojerová, J., Janotková, L. et al. (2021). The real UVB photoprotective efficacy of vegetable oils: in vitro and in vivo studies, Photochem Photobiol Sci, 20, 139–151. https://doi.org/10.1007/s43630-020-00009-3

[3] Zaid, A. N., Jaradat, N., Malkieh, N., Al-Rimawi, S., Hussein, F., Isa, L., ... & Hawash, M. (2019). Impact of sesame oil source: a quality assessment for Cosmeceutical and pharmaceutical use. FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences, 44(3), 189-196.

[4] What is the difference between UVA and UVB rays?. Retrieved June 10, 2023, from https://uihc.org/health-topics/what-difference-between-uva-and-uvb-rays

[5]Radiation: Ultraviolet (UV) radiation. Retrieved June 10, 2023, from https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/radiation-ultraviolet-(uv)
[6] Chu, CC, Nyam, KL. (2021). Application of seed oils and its bioactive compounds in sunscreen formulations, J Am Oil Chem Soc., 98, 713– 726. https://doi.org/10.1002/aocs.12491