Gıda İsrafına Karşı İnovatif Gıda Paketlemesi ile Mücadele

Gıda İsrafına Karşı İnovatif Gıda Paketlemesi ile Mücadele

2050 yılı itibariyle dünya nüfusu 9 milyar insana ulaşacak.Doğal kaynakları koruyarak, herkes için yeterli besleyici gıda sağlayabilmek için daha sürdürülebilir gıda sistemlerine geçiş yapmamız gerekiyor. Küresel gıda üretim sistemini değiştirmek ile beraber, gıda kayıplarını ve gıda zincirindeki israfı önlemek ve paketleme artıklarının etkilerini minimalize etmekte bu duruma dahil.

Her yıl, küresel gıda üretiminin yaklaşık üçte biri kaybolmaktadır. Bu kayıplar başlıca çürümeye bağlı olarak gıda zincirinin her aşamasında, bütün gıda çeşitlerinde gerçekleşmektedir.Gıda güvenliği de yükselmekte olan bir endişe: gıda ürünlerinin mikrobiyal kontaminasyonu hala gıda kaynaklı hastalıkların ana sebebi. Diğer sorunlar ise daha uzun raf ömrü gerektiren market küreselleşmesi ve az işlenmiş gıda için artan talep. Bu yüzden, güvenli ve kaliteyi uzun süre muhafaza edebilen inovatif gıda paketleri geliştirilmesine ihtiyaç var. Bu sorunlara çözüm bulabilmek için gıda paketleme teknolojisi sürekli gelişmekte. Aşağıda gelecekteki gıda artıklarını önlemek için olası teknolojik gelişmeler ile ilgili genel bakışı göstermektedir.

Gelecekteki gıda artıklarını önlemek için olası teknolojik gelişmeler ile ilgili genel bakış:

• Gelişmiş paketleme özellikleri: Mekanik,termal,bariyer(engelleyici) özellikler
• Biyobozunabilirlik: Geliştirilmiş biyobozunma
• Aktif paketleme: Raf ömrü uzatma,oksijen emici,antimikrobiyal
• Akıllı paketleme: Çevre ile etkileşim,kendi kendini temizleyen, kendi kendini onaran,bozulma belirtisi gösteren
• Teslim ve kontrollü salınım: Nutrasötikler,biyokaktif bileşikler (esansiyel yağlar gibi)
• Ürün koşullarının izlenmesi: Zaman sıcaklık indikatörü (TTI),tazelik indikatörü,sızıntı indikatörü,gaz indikatörü
• Nanosensör: Gıda kalitesinin indikasyonu, mikrobiyal gelişme
• Nanokaplamalar
• Ürün bilgisi: RDFI (radyo-frekans tanımlama sistemi), nano barkod, ürün güvenilirliği

Pasiften aktife

Gıda paketinin rolü sadece içersindekini nem, hava, mikrop ve mekanik hasardan (vibrasyon ve şok gibi) koruyan bir kap olan pasiften;antioksidan salgılayarak, antimikrobiyaller veya oksijen emicilerle gıda çürümesinin önüne geçmek gibi gıda ile etkileşime geçerek raf ömrünü uzatan aktife dönüşmektedir.

Nanoteknoloji, aktif gıda paketlemesinin geliştirilmesi için bir araç olarak giderek daha da fazla araştırılmaktadır. Avrupa Birliği destekli NanoPack projesi antimikrobiyal özellikleri olan aktif paketleme filmi geliştirmektedir.Yeni paketleme filmleri az miktardaki antimikrobiyal esansiyel yağları buhar olarak paketin ‘headspace’ denilen yerine yavaşça salıyor, böylece hem gıda ürünü hem de headspace sterilize oluyor ve ürünün raf ömrünü uzatıyor. Yapılan ön çalışmaların; NanoPack filmlerin katkı maddesi içermeyen bir ekmeğin raf ömrünü 3 haftaya kadar uzattığını göstermesi, aktif paketleme sistemlerinin gıda atıklarını azaltabilme potansiyelini kanıtlıyor.

Henüz biyo-bozunabilir olmayan yüksek bariyer - hassas denge

Su, oksijen ve patojenlere karşı güçlü bir mekanik dayanıklılık sunan ve bu sayede daha az katkı maddesi kullanımıyla beraber raf ömrünü uzatabilen yüksek bariyerli paketleme materyelleri, gıda paketleme dünyasında oldukça rağbet görmektedir.Fakat bu materyeller sıklıkla biyo-bozunabilir olmayan ve fosil bazlı yenilenemez kaynaklardan üretilirler.Sürdürülebilir yok etme veya geri dönüştürme metotları çoğunlukla bir kaç farklı fonksiyonel tabakalar içeren materyeller için sınırlıdır. Üstelik, kalıcı plastik paketleme atıklarının çevresel etkileri küresel olarak artan bir endişe. Görüldüğü üzere, çevreye daha az zarar veren daha sürdürülebilir ürünlere karşı artan bir trend oluşmakta.

Fakat, plastik ve metalize filmler gibi, geleneksel yüksek bariyer paketleme materyellerinin sağlamış olduğu özellikleri korurken, bu değişimi yapmak söylenildiği kadar kolay değil. Biyo-bazlı ambalaj malzemeleri, artan biyolojik olarak parçalanabilirlik veya sıkıştırılabilirlik nedeniyle geleneksel plastik ambalajlar için çevre dostu alternatifler olarak giderek daha fazla araştırılmaktadır. Ancak, az verimli bariyer özelliklerinden dolayı(su ve havaya karşı yüksek geçirgenlik gibi) endüstriyel kullanım ve uygulamaları hala sınırlı olmaktadır. Geleneksel plastiklere muadil olması ve dünyanın atık problemini çözmesi
için bu özelliklerin önemli ölçüde geliştirilmesi gerekmektedir.

Bu sorunu ele almak için, Avrupa Birliği destekli RefuCoat projesi, iki yeni biyo-bazlı gıda paketlemesi üzerine çalışmaktadır. Birincisi; şu anda mısır gevreği, cips ve tuzlu atıştırmalıkların paketlemesinde kullanılan,metalize film için tamamen geri dönüştürülebilir bir aktif ambalaj  muadili yapmak üzerine. İkincisi, tavuk ve et ürünleri için tamamen biyo-bozunabilir bir ambalaj yapmak olacak. Bu şekilde, bu proje atık sahasına giden ambalaj atık hacmini azaltırken taze gıda ürünlerinin raf ömrünü uzatmayı hedeflemektedir.

Atıkları azaltmak içi atık kullanma

Gıda ambalajlarının sürdürülebilirliğini arttırmak için bir diğer fikir ise, gıda endüstrisindeki atık olarak sonlanacak yan ürünleri dönüştürmek.Kasım 2017’ de başlayan Avrupa Birliği destekli YPACK projesi, genellikle çöpe giden saflaştırılmamış peynir altı suyu tozu ve badem kabukları yan ürünlerinden tamamen geri dönüştürülebilir flow pack film ve biyo-bozunabilir paketleme tepsisi geliştiriyor. Flow pack film pasif bariyer olarak işlev görecek ve tepsi aktif antimikrobiyal özelliklere sahip olacak, bu şekilde gıda ürününün raf ömrünü uzatabilecek.

Sürdürülebilir Gıda Sistemlerine Karşı Sürdürülebilir Paketleme

Küresel olarak üretilen gıdanın yarısı tüketim seviyesinde olan üçte biri atık oluyor, şimdi harekete geçme zamanı. Aktif paketleme sistemleri gıdanın daha uzun  süre nakliyesini sağlayıp, gıda çürümesine bağlı kayıp ve atıkları minimalize ederken diğer inovatif fikirler paketleme atıklarının azalmasını veya atıkların
diğer kaynaklardan değerli kaynaklara dönmesini sağlamaktadır. Bu teknolojik inovasyonlar, sürdürülebilir geleceğe doğru giderken küresel gıda atıklarıyla
olan mücadelede çok önemli araçlar olacaklardır.

Yazar:Reyyan Nur BALOĞULLARI

Kaynaklar:

Russell, D. A. M. Sustainable (food) packaging – an overview. Food Addit. Contam. Part A 31, 396–401
(2014).

Realini, C. E.& Marcos, B. Active and intelligent packaging systems for a modern society.Meat Sci. 98, 404–419 (2014).

Dainelli, D.,Gontard, N., Spyropoulos, D., Zondervan-van den Beuken, E. & Tobback, P.Active and intelligent food packaging: legal aspects and safety concerns.
Trends Food Sci. Technol. 19, S103–S112 (2008).

Sozer, N.& Kokini, J. L. Nanotechnology and its applications in the food sector.Trends Biotechnol. 27, 82–89 (2009).

Rhim, J.-W.,Park, H.-M. & Ha, C.-S. Bio-nanocomposites for food packaging applications.Prog. Polym. Sci. 38, 1629–1652 (2013).