Kudret Narı Nedir?

Kudret narı (Momordica charantia L.), Cucurbitaceae familyasına* ait Momordica cinsi tropikal bir meyvedir. M. charantia bitkisi; acı kabak, balsam elması ve balsam armudu olarak isimlendirilmekle birlikte[1,2] İngilizce’de “Bitter gourd”, “Bitter melon”, Hintçe ’de “Karela”, Türkçe’de ise daha çok “Kudret narı”, “Acı kavun” isimleri ile bilinir [3,4,5]. Tırmanıcı* bir bitki olan kudret narının [5] anavatanı Hindistan olmasının yanı sıra Güney Amerika ve Afrika’nın tropikal bölgelerinde, Çin Halk Cumhuriyeti, Tayvan ve Pakistan’da; Türkiye’de ise Marmara Bölgesi’nin batısında ve Ege Bölgesi’ndeki bahçelerde yetiştirilmektedir[6,7,8]. Kudret narının birçok türü bulunmakla birlikte[9], yaygın olarak Momordica charantia var. charantia büyük meyveli ve Momordica charantia var. muricata küçük ve yuvarlak meyveli olan iki türü yetiştirilmektedir[10]. 

Kudret narı; Momordica cinsine ait diğer bitkilerden narin yaprakları, ince gövdesi ve sade filizleri ile ayrılmaktadır. Ham iken yeşil ya da beyaz, olgun iken turuncu renge sahip olan meyve; 10-20 cm uzunluğunda, geniş bir mekik şeklinde olup, üzeri girintili çıkıntılı ve pürüzlüdür. Tek yıllık, sarmaşık formda olan bitki yaz aylarında çiçek açmaktadır. Meyve olgunlaşınca kabuğu 3 ayrı parça halinde geriye bükülerek çok sayıda kırmızı-kahverengi tohumu ortaya çıkarmaktadır. 7-15 mm boyunda, yassı ve pütürlü olan tohumlar kırmızı renkteki tohum zarı ile çevrilidir[11, 12, 13, 14].

Kudret Narının Besinsel İçeriği
Kudret narı meyvesi; %93 nem, kuru bazda %1 yağ, %18 protein ve %8 kül içermektedir[15]. Meyvenin yapraklarında %89 su ve %3 karbonhidrat bulunurken kırmızı tohum zarında %94 oranında su ve %31 oranında karbonhidrat bulunmaktadır[16]. Kudret narı, yüksek miktarlarda C vitamini içermekle birlikte depolama süresi uzadıkça vitamin içeriği azaldığından kısa sürede tüketimi önerilmektedir. Meyvesi ve yaprakları vitamin/mineral deposu olan bitki; özellikle demir, kalsiyum, fosfor ve B vitamini bakımından oldukça zengindir[8]. Bunun yanı sıra β-karoten*, potasyum, magnezyum, A vitamini ve çinko içermektedir[17, 18, 19]. Olgun meyvenin tohum zarları ise iyi birer likopen* kaynağıdır[19]. Meyve; lizin*, sistin* ve metiyonin* hariç diğer esansiyel* amino asitlerini içerisinde barındırmaktadır[20].

Ayrıca içerisinde reçine ve çeşitli polisakkaritler* bulunmakta, olgunlaşma döneminde ise 14 farklı karotenoit* gözlenmektedir[12, 17]. Kudret narı, tokoferol* içeriği ile antioksidan* özellik göstermektedir. Tohumunun α-tokoferol içeriği 44,22 mg/100 gramdır. Bu miktar, yetiştirilme koşullarına göre farklılık göstermektedir[21].

Kudret narı tohumları, yağ ve protein açısından oldukça zengindir[22]. Kimyasal bileşimine bakacak olursak; % 7 nem, % 12 ham protein, % 19 yağ, % 35 ham lifler, % 4 kül içerdiği görülmektedir[23]. Ayrıca hayvansal yağlarda bulunmayıp çeşitli tohumların yağlarında bulunan konjuge linoleik asit* izomerleri*, kudret narı tohumu yağının yaklaşık %60’lık kısmını oluşturmaktadır. Konjuge linoleik asit sağlık açısından faydalı bir yağ asididir ve kudret narındaki en önemli izomeri α-eleostearik asittir*[22].

Bilimsel Çalışmalarda Kudret Narı
➥Uzun yıllardan beri kudret narı, halk arasında tıbbi tedaviyi destekleyici olarak kullanılmaktadır. Yapraklarından yapılan çaylardan şeker hastalığında, kolit* tedavisinde gaz giderici, yaralarda, dahili ve harici olarak sancılarda*, solucan ve parazitleri düşürmede faydalanılmaktadır[24]. Ayrıca kızamık, hepatit ve ateşli durumlar için antiviral* olduğu da belirtilmektedir[25].
➥Diyabet, organ ve dokularda glikoz seviyesini düzenleyen insülin hormonunun salgılanmasındaki yetersizlik sonucu oluşmakla birlikte yağ, protein ve karbonhidrat metabolizmasını etkileyen bir hastalıktır[26]. Kudret narının meyvesi ve tohumları antidiyabetik özellikleri ile tıbbi amaçlı kullanılmaktadırlar[27].
➥Kudret narının serum glikoz konsantrasyonunu* düşürdüğü kanıtlandıktan sonra bu etkinin nasıl gerçekleştiği konusunda çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucu; tüketimi ile şeker absorbsiyonunun* önlendiği, bağırsaklarda şeker emiliminin azaldığı ve insülin salgılanmasının arttığı belirlenmiştir[28].
➥Bu özelliklerinin yanı sıra halk arasında yaraların ve doku bozukluklarının iyileştirilmesinde ve mide ülserinin* tedavisinde kullanılmaktadır[12]. Yaraların iyileşmesinde kullanılmak üzere, meyveler parçalanmakta ve zeytinyağının içinde renk değişimi görülene kadar yaklaşık 1-2 ay bekletilmektedir. Ardından ciltteki yaraların (apse, egzamalı deri vb.) üzerine sürülmekte ve böylece merhem görevi görmektedir. Mide ülseri tedavisi için ise taze meyveler ya da çekirdekler zeytinyağının ya da balın içine konularak yaklaşık 15 gün bekletilir. Elde edilen karışım aç karnına tüketildiğinde mide ülseri tedavisine yardımcı olduğu gözlenmektedir[7, 29].
➥Kudret narı, kanser hücrelerinin oluşumunu ve gelişimini engelleyen proteinler içermektedir. Bu proteinler tümör oluşumunu önleyerek antikanserojenik* etki göstermektedir[3, 11, 17].
➥Kudret narı, bahsedilen tüm bu etkilerin dışında karın ağrılarında, soğuk algınlığı ve ateşli hastalıklarda, gut hastalığında*, kalın bağırsak ile ilgili şikâyetlerde, vücut ağırlığının kontrolünde ve obezite ile ilgili problemlerde etkili olmaktadır. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirerek vücut direncini de arttırmaktadır[7, 17, 30].
Sonuç olarak; kudret narı farklı isimlerle toplumda bilinmekte ve tüketilmektedir. Ayrıca çeşitli hastalıkların tıbbi tedavisini desteklemek amacıyla kullanılmakta ve besinsel değer açısından zengin bir meyve olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu ve buna benzer özellikleri göz önüne alındığında kudret narının faydaları daha iyi anlaşılmaktadır.

Sözlük
*Familya:Canlıların sınıflandırılmasında benzer cinslerin meydana getirdiği birlik anlamında kullanılan bir terim[31].
*Tırmanıcı:Tırmanma özelliği olan[32].
*β-karoten: Açık sarı veya turuncu renkte antioksidan özelliğe sahip bir pigment[33].
*Likopen: Domateste ve diğer meyvelerde bulunan kırmızı karotenoit pigmenti[33].
*Lizin: Bebeklerin gelişmesi ve erişkinlerdeki azot dengesi için gerekli olan, protein hidrolizi sonucu oluşan bir esansiyel amino asit[33].
*Sistin: İki sislein amino asidinin sülfidril gruplarının oksidasyonu ile oluşan dimer yapı[33].
*Metiyonin: Normal metabolizma için gerekli olan, metil ve kükürtlü grupları içeren polar esansiyel bir amino asit[34].
*Esansiyel:Bir yapı için gerekli olan veya bir yapının özgül kısmını oluşturan, bir bileşiğe kendine özgü nitelikleri kazandıran[34].
*Polisakkarit:Monosakkarit birimlerinin dallı ya da hat şeklinde birleşmesi ile oluşan, nişasta, glikojen, glikan vb. gibi yüksek molekül ağırlıklı karbonhidrat sınıfı[33].
*Karotenoit:Sarı, portakal rengi, kırmızı ya da kahverengi, yağda çözünen, bitkilerde sentezlenen, fotosentezde görev yapan, çiçekler ve meyvelerde bulunan, karotenler ve ksantofiller olmak üzere iki gruba ayrılan bir pigment grubu[33].
*Tokoferol: Bitkilerde sentezlenen, alfa, beta, gama ve delta gibi çeşitleri olan, E vitamini etkisi gösteren, yan zincirleri doymuş bileşikler. Doğada en çok bulunan ve en büyük biyolojik aktiviteyi gösteren α -tokoferoldür[35].
*Antioksidan: Canlı organizmalardaki toksinleri atmaya yarayan madde[32].
*Konjuge linoleik asit: Genel olarak süt ürünleri ve ette bulunan ve linoleik asidin sekiz izomerli yağ asidi[35].
*İzomer: Aynı çeşit ve sayıda atoma sahip fakat atomların düzenlenmesi ve fiziksel özellikleri farklı iki veya daha fazla bileşik[35].
*α-eleostearik asit: Kaplama malzemeleri, mürekkep ve boyaların üretiminde kullanılmakla birlikte kudret narının içeriğinde bulunan konjuge linoleik asit miktarının %49’unu oluşturan bir asittir[15].
*Kolit: Kalın bağırsak yangısı[32].
*Dahili ve harici sancı: İç ve dış faktörlere bağlı olarak batar veya saplanır gibi duyulan, nöbetlerle azalıp çoğalan ağrı[32].
*Antiviral: Virüsün çoğalmasını engelleyen[32].
*Serum glikoz konsantrasyonu: Kanın pıhtılaşmasından sonra ayrılan sıvı kısımdaki kan şekeri derişimini ifade etmektedir[32, 35].
*Absorbsiyon: Emilim[36].
*Ülser: Deri ve mukoza üzerinde gelişerek altındaki dokuları da etkileyen açık yara[37].
*Antikanserojen: Kanserin gelişmesini önleyen veya ortadan kaldıran madde[37]
*Gut: Kanda ürik asit düzeyinin yükselmesi sonucunda eklemlerde ürat birikiminin neden olduğu, nöbetler hâlinde şiddetli eklem ağrıları ile belirgin kalıtsal metabolik hastalık, halk arasında damla hastalığı olarak da bilinir[37].

Yazar: Seda Nur KEPÜÇ

Kaynaklar:
[1] Hekim, K., Kırıkbakan, A. and Şen, A., (2004). Sıçan antioksidan enzimlerin ve glutatyon s-transferazların Momordica charantia L. meyve özütleri ile değişimi, Turkish Journal of Biochemistry, 29(1): 38.
[2] Akihisa, T., Naoki, H., Tokuda, H., Ukiya, M., Akazawa, H., Tochigi, Y., Kimura, Y., Suzuki, T. and Nishino, H., (2007). Cucurbitane-type triterpenoids from the fruits of Momordica charantia L. and their cancer chemopreventive effects. Journal of Natural Products, 70: 1. https://doi.org/10.1021/np068075p
[3] Grover J.K, & Yadav S.P. (2004). Pharmacological Actions And Potential Uses Of Momordica charantia. Journal of Ethnopharmacology, 93(1): 123-132.
[4] Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural M., & Babaç M.T. (2012). Türkiye bitkileri listesi (Damarlı bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, 1: 390.
[5] İlhan, M., Bolat, İ.E., Süntar, İ., Kutluay Köklü, H., Uğar Çankal, D.A., Keleş, H., & Akkol, E.K. (2015). Tropical application of olive oil macerate of Momordica charantia L. promotes healing of excisional and incisional wounds in rat buccal mucosa. Archives of Oral Biology, 60(12): 3-12. doi: 10.1016 / j.archoralbio.2015.09.006
[6] Mahomoodally, M. F., Fakim, A. G. and Subratty, A. H., (2004). Experimental evidence for in vitro fluid transport in the presence of a traditional medicinal fruit extract across rat everted intestinal sacs, Fundamental & Clinical Pharmacology, 19: 87-92.
[7] Gürbüz, İ., Akyüz, Ç., Yeşilada, E. and Şener, B., (2000). Anti-ulcerogenic effect of Momordica charantia L. fruits on various ulcer models in rats, Journal of Ethnopharmacology, 71:77-82.
[8] Khattak, M. K., Bibi, N., Khattak, A. B. and Chaudry, M. A., (2005). Effect of irradiation on microbial safety and nutritional quality of minimally processed bitter gourd (Momordica charantia L.), Journal of Food Science, 70(5), 255-259.
[9] Behera, T.K., (2004). Heterosis in bitter gourd. In: Singh, P.K., Dasgupta, S.K., Tripathi, S.K, (Eds.). Hybrid Vegetable Development. New York: The Haworth Press, 217–221.
[10]Chakravarty, HL., (1990). Cucurbits of India and their role in the development of vegetable crops, in biology and utilization of Cucurbitaceae. Ithaca: Cornell University Press, 325–334.
[11] Taylor, L., (2002). Technical Data Report For Bitter Melon (Momordica charantia L.). Austin: Sage Press, 1-4.
[12] Dengiz, G. Ö. and Gürsan, N., (2005). Effects of Momordica charantia L. (Cucurbitacea) on indomethacin-induced ulcer model in rats. Turkish Journal of Gastroenterology, 16(2): 85-88.
[13] Thompson, A. K., (2003). Postharvest Technology of Fruit and Vegetables, in Fruit and Vegetables: Harvesting, Handling and Storage. Iowa: Blackwell Publishing, Oxford and Iowa State Press, 168-169.
[14] Rangahau, M. K., (2002). Balsam pear. Crop & Food Research, 102: 1-2.
[15] Elibal Begüm,(2009). Kanola Yağından Kudret Narı Yağ Asitleri (Konjuge Linolenik Asit) ile Yapılandırılmış Yağ Üretimi ve Reaksiyon Koşullarının Optimizasyonu. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,11. http://hdl.handle.net/11527/2713
[16] Cho, S. S., (1999). Appendix II: Total Carbohydrates and Total Dietary Fiber Content in Grain-Based Foods, in Complex Carbonhydrates in Foods, USA: Marcel Dekker, 609.
[17] Li, T. S. C., (2008). Vegetables and Fruits: Nutritional and Theraupeutic Values. New York: CRC Press, 186-204.
[18] Jayapalan, M. and Sushama, N. P., (2001). Constraints in the cultivation of bitter gourd (Momordica charantia L.). Journal of Tropical Agriculture, 39: 91.
[19] Donya, A., Hettiarachchy, N., Liyanage, R., Lay, J., Chne, P. and Jalaluddin, M., (2007). Effects of processing methods on the proximate composition and momordicosides K and L content of bitter melon vegetable. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 55: 1-6.
[20] Yuwai, K. E., Rao, K. S., Kaluwin J. P., Jones, G. P. and Rivetts, D. E., (1991). Chemical composition of Momordica charantia L. fruits. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 39(10): 1-2. doi: 10.1021 / jf00010a013
[21] Ching, L. S. and Mohamed, S., (2001). Alpha-tocopherol content in 62 edible tropical plants. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49: 3-4. https://doi.org/10.1021/jf000891u
[22] Özgül-Yücel, S., (2005). Determination of conjugated linolenic acid content of selected oil seeds grown in Turkey. Journal of the American Oil Chemists’ Society, 82(12): 2-5. https://doi.org/10.1007/s11746-005-1161-7
[23] Nyam, K. L., Tan, C. P., Lai, O. M., Long, K. and Che Man, Y. B.,( 2009). Physicochemical properties and bioactive compounds of selected seed oils. Food Science and Technology, 1-8.
[24] Taylor, L., (2002). Technical Data Report for Bitter Melon (Momordica charantia). Austin: Preprinted from Herbal Secrets of the Rainforest, 2.
[25] Grover, J.K. ve S.P. Yadav, (2004). Pharmacological actions and potential uses of Momordica charantia: a review. Journal of Ethnopharmacology 93: 123–132.
[26] El Satar El Batran, S. A., El-Gengaihi, S. E. and El Shabrawy, O. A., (2006). Some toxicological studies of Momordica charantia L. on albino rats 74 in normal and alloxan diabetic rats. Journal of Ethnopharmacology, 108: 236-242.
[27] Vermani, K. and Garg, S., (2002). Herbal medicines for sexually transmitted diseases and AIDS. Journal of Ethnopharmacology, 80: 49-66.
[28] Jayasooriya, A. P., Sakono, M., Yukizaki, C., Kawano, M., Yamamoto, K. and Fukuda, N., (2000). Effects of Momordica charantia L. powder on serum glucose levels and various lipid parameters in rats fed with cholesterol-free and cholesterol-enriched diets. Journal of Ethnopharmacology, 72: 331-336.
[29] Uzun, E., Sarıyar, G., Adsersen, A., Karakoç, B., Öztürk, G., Oktayoğlu, E. and Pırıldar, S., (2004). Traditional medicine in Sakarya province (Turkey) and antimicrobial activities of selected species. Journal of Ethnopharmacology, 95: 287-296.
[30] Braca, A., Siciliano, T., D’Arrigo, M. and Germanò, M. P., (2008). Chemical composition and antimicrobial activity of Momordica charantia L. seed essential oil, Fitoterapia, 79(2): 123-125. doi: 10.1016/j.fitote.2007.11.002
[31]Türk Dil Kurumu(TDK),Biyoloji Terimleri Sözlüğü (1998), https://sozluk.gov.tr/
[32]Türk Dil Kurumu(TDK),Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/
[33]Çetin Emine Sema, Babalık, Zehra, Göktürk Baydar Nilgün, (2012). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinde tanelerdeki toplam karbonhidrat, fenolik madde, antosiyanin, β-Karoten ve C vitamini içeriklerinin belirlenmesi. IV. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 1-2.
[34]Türk Dil Kurumu(TDK),İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü(2014), https://sozluk.gov.tr/
[35]Türk Dil Kurumu(TDK),Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü, https://sozluk.gov.tr/
[36]Türk Dil Kurumu(TDK),Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü(2007), https://sozluk.gov.tr/
[37]Türk Dil Kurumu(TDK),Hemşirelik Terimleri Sözlüğü(2015), https://sozluk.gov.tr/